LAST MEN IN ALEPPO - van Feras Fayyad
De jury heeft de prijs van het Festival van de Vrijheid toegekend aan Last Men in Aleppo, die het dagelijkse leven in Aleppo beschrijft onder de bommen van het Syrische regime en zijn Russische bondgenoot. De jury meende dat het gaat het over een documentairewerk vanop de eerste rij, zo dicht mogelijk bij de bewoners gefilmd gedurende een periode van drie jaar. Door de vrijwilligers van de Withelmen te volgen, duikt de film op pakkende wijze in de horror van de dagelijkse bombardementen die de bevolking zonder onderscheid treffen. In alle voorzichtigheid en finesse toont hij een vreselijke realiteit, die velen onder ons alleen maar kennen van de grote titels in de media. Door beelden op dit drama te plakken, laat de film ons beter begrijpen wat mensen ertoe aanzet om hun land te ontvluchten of om er te blijven en er met hun leven voor te betalen.
THE CLEANERS – van Moritz Riesewieck en Hans Block
De speciale vermelding van de jury gaat naar The Cleaners, een film die een tot op heden onzichtbare realiteit toont: de manier waarop de grote spelers van het internet, en Facebook in het bijzonder, de inhoud modereren die op hun platform gepost wordt. Ook al spreekt niemand tegen dat het legitiem is om bepaalde inhoud te verwijderen, zoals beelden over terroristische propaganda of kinderporno, worden anderen verwijderd op basis van vage criteria, die worden uitgewerkt door “moderatoren’ zonder echte opleiding noch kennis van de context van die specifieke inhoud. Deze vorm van censuur die uitgevoerd wordt door privé-operatoren is een belangrijke uitdaging voor de vrije meningsuiting en toegang tot informatie voor de komende jaren.
THIS IS CONGO – van Daniel Mc Cabe
« This is Congo », dit is Congo, vergeten, verloren, verwikkeld in eeuwig durende oorlog, waar niemand zich nog lijkt om te bekommeren, erg ver weg van Kinshasa. In Kivu, tussen militairen en rebellen, in de modder, regen, bloed, donder van bommen en granaten, maakt een verwilderde bevolking ruzie over zakken rijst die van een vrachtwagen met humanitaire hulpverlening worden geworpen. Ze houdt zich vast aan een belachelijke naaimachine en droomt van edelstenen… Overweldigende vaststelling over een land met grandioze landschappen, maar waarvan de geschiedenis doorspekt is met geweld, als een vloek. De documentaire herinnert ons op een krachtige en brutale manier aan de vreselijke menselijke inzet van de volgende verkiezingen, die cruciaal worden voor de toekomst van het land.
Dit jaar heeft de jury van de SMART Prijs beslist om de film ISLAND OF THE HUNGRY GHOSTS van de regisseuse Gabrielle Brady in de bloemetjes te zetten. Met haar originele benadering van het actuele en universele thema van de immigratie en doorheen de persoonlijke situatie van een therapeute en haar patiënten op Christmas Island, een miskend Australisch territorium gelegen in groot-Java, heeft de jury beslist om een heel bijzondere film te steunen. De doorgedreven artistieke aanpak maakt dat de documentaire zich onderscheidt met sterke esthetische keuzes, waar het mystieke eiland een op zichzelf staand personage wordt, doorheen zijn wilde schoonheid, zijn geschiedenis en zijn inwoners. Of het nu Chinezen zijn die een eeuw vroeger zijn aangekomen, de migranten die centraal staan in de film of het onwezenlijke natuurfenomeen, waar miljoenen krabben uit het woud naar de kust trekken. Door het subtiele verweven van deze verschillende, fascineert de film en creëert hij een poëtische en politieke dimensie in de hopeloze strijd van de therapeute in haar steun aan de migranten.
Speciale vermelding
De SMART jury heeft eveneens beslist om een ereprijs toe te kennen aan de documentaire THE SILENCE OF OTHERS van de regisseurs Almudena Carracedo en Robert Bahar, die op een pakkende wijze de strijd van de burgers in beeld brengt tegen het vergeten van de wreedheden die begaan werden door het dictatoriale regime van Franco. Doorheen een zeer waardig en bijzonder ontroerend verhaal, onthult de film een realiteit die, hoewel ze erg dicht bij ons staat, toch vrij onbekend blijft. Het is het relaas van een trauma van een schandelijk en vrijwillig verdrongen verleden en de onwrikbare wil van de slachtoffers en hun familie die maar één ding eisen: dat recht zal geschieden.
THE SILENCE OF OTHERS – van Almudena Carracedo en Robert Bahar
De Jury van de FIDH, de Internationale Federatie van de Rechten van de Mens, kondigt met blijdschap de toekenning van zijn prijs 2018 aan voor « The Silence of Others ». Deze documentaire die over een duur van 6 jaar gefilmd werd, toont de strijd van de slachtoffers van het Franco-regime die de waarheid, gerechtigheid en herstel vragen en stoten op een politieke muur en op het “Pact van de vergetelheid”. Dit werd opgelegd door de amnestiewet die gestemd werd bij de dood van dictator Franco in 1977. De meer dan 100 000 personen die in een massagraf werden gegooid zijn daarmee zomaar vergeten, net als de ongeveer 300 000 “gestolen” en “geadopteerde baby’s” door families die het regime van Franco aanhingen. Vergeten zijn ook de gefolterde politieke tegenstanders, … Deze slachtoffers handelen niet vanuit wraakzucht tegenover hun vroegere beulen en folteraars, terwijl nog steeds honderden straten in Spanje hun naam dragen, maar vragen in alle legitimiteit dat gerechtigheid zou geschieden. Het Spaanse gerecht weigert echter om hen te horen en verstopt zich achter deze amnestiewet die ervoor zorgt dat de wonden niet kunnen helen. In een Spanje dat verdeeld is over deze kwestie, wenden deze burgers nu het gerecht in Argentinië aan om de schuldigen van deze mensonterende misdaden te veroordelen. Deze documentaire toont op een correcte manier en met gevoel hoe een democratie in het hart van Europa achtervolgd wordt door haar oude demonen als ze de confrontatie met haar verleden niet aandurft en weigert de slachtoffers te erkennen en haar verantwoordelijkheid op te nemen. En nochtans is vluchten niet mogelijk. Zonder gerechtigheid geen rouw. En gerechtigheid moet geschieden voor alle slachtoffers van het Franco-regime die tot op heden tot op het bot blijven lijden onder deze onverschilligheid en minachting van de Spaanse staat.
Speciale vermelding
“The Cleaners” is een originele en spannende documentaire die ons de schoonmakers van het Web laat ontdekken, mensen die in de schaduw het internet vrijhouden van pornografie, geweld en haat. Maar tot welke prijs? In een hangar in de Filippijnen checkt een leger bedienden de tienduizenden posts die dagelijks op sociale media gepubliceerd worden en beslist wat moet verwijdert worden. De te volgen regels zijn vooraf bepaald: geen dode kinderen, geen naakte lichamen, … Maar wat te doen met een schilderij van een naakte President Trump gemaakt door de kunstenaar Illma Gore of een foto van een Libisch kind op een strand dat verdronken is tijdens de oversteek van de Middellandse Zee. De realiteit, vaak complex en genuanceerd, leent zich slecht tot deze schoonmaak op industrieel niveau, waar een binaire keuze tussen “verwijderen” of “negeren” in enkele seconden moet gemaakt worden. Doorheen verwarrende getuigenissen onthult de film niet alleen de vreselijke psychologische effecten die deze beelden kunnen hebben op de personen die ze dag na dag moeten bekijken, maar ook de politieke en democratische vragen die dergelijke digitale schoonmaak oproepen. Wie controleert wat we zien? En wat we denken? Vanaf welk moment wordt deze schoonmaak gevaarlijk? Deze film stelt essentiële vragen voor onze moderne geconnecteerde samenleving en die ons dagelijks raken zonder dat we er ons bewust van zijn. Hij doet dat op een levendige en concrete manier. Met deze speciale vermelding van de jury, houdt de IFRM er aan om deze documentaire eer te bewijzen. Het is een film waar men anders buitenkomt, zelfs al is het met meer vragen dan antwoorden.
THE SILENCE OF OTHERS – van Almudena Carracedo en Robert Bahar
Het Centrum Salvador Allende en de Gemeente Evere kondigen met vreugde de laureaat van de prijs Salvador Allende 2018 aan: “The Silence of Others” van Almudena Carracedo en Robert Bahar. Meer dan een film is deze documentaire een alarmkreet van de Spaanse en Latijns-Amerikaanse burgers die, om af te rekenen met hun dictaturen, onderhandelde overgangen aanvaard hebben die leiden tot onzekere en onuitgesproken democratieën. Deze overgangspacten hebben het onderzoek naar alle misdaden die zijn begaan in het verleden verhinderd. Het is uiteindelijk de strijd van de slachtoffers en hun families die het gerecht wakker schudden en ervoor zorgt dat er een proces komt. Dank aan de regisseurs die ons eraan herinneren dat de tijd dringt; talrijke families zouden het lot van hun ontvoerde kinderen en van verdwenen naasten willen kennen, en dit voor ze overlijden. Door gerechtigheid te laten geschieden en hun ongelijk te erkennen zullen deze maatschappijen meer en meer verantwoordelijke democratieën worden.